पुणे – ब्रिटन आणि अमेरिकेसह अनेक देश कोरोनाविरूद्ध लसीकरण मोहीम राबवित आहेत आणि आता या यादीमध्ये भारताचा देखील समावेश होणार आहे. ऑक्सफोर्ड आणि अ‍ॅस्ट्रॅजेनेकाची कोरोना लस ‘कोविशिल्ड’ काही शर्तींसह भारतात आणीबाणीच्या वापरास मान्यता मिळवू शकते. केंद्र सरकारच्या विषय तज्ज्ञ समितीने (एसईसी) शिफारस केली आहे, परंतु अंतिम निर्णय ड्रग्स कंट्रोलर जनरल ऑफ इंडिया (डीसीजीआय) च्या ताब्यात आहे.
ती मंजूर झाल्यास ती भारताची पहिली कोरोना लस असेल तर ‘कोविशिल्ड’ मंजूर करणारा जगातील दुसरा देश भारत असेल. ब्रिटनने दोन दिवसांपूर्वीच आपत्कालीन वापरासाठी त्याला मंजुरी दिली होती. अशा परिस्थितीत, लोकांच्या या लसीबद्दल बरेच प्रश्न असतील, ज्यांचे उत्तर त्यांना जाणून घ्यायचे आहे. उदाहरणार्थ, लसीकरणानंतर करोनापासून त्वरित संरक्षण मिळेल का? चला तर, अशा काही महत्त्वपूर्ण प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया…
* करोना रोखण्यासाठी लसीचा कोणता डोस घ्यावा?
जगभरातील लस बनविणारे वैज्ञानिक आणि तज्ञांच्या म्हणण्यानुसार लस पूर्णपणे प्रभावी होण्यासाठी लसच्या दोन डोस आवश्यक आहेत. तज्ज्ञांच्या मतानुसार पहिल्या डोसमध्ये सुमारे 50 टक्के संरक्षण मिळते. जर तुम्हाला 95% संरक्षण हवे असेल तर आपल्याला लसीचा दुसरा डोस घ्यावा लागेल. दुसर्‍या डोसमुळे कोरोनाविरूद्ध रोगप्रतिकारक प्रतिक्रियाही चांगला निर्माण होतो, ज्यामुळे विषाणूपासून बचाव करणे शक्य होईल.
* लस मिळाल्यानंतर लगेचच तुम्हाला करोनाकडून संरक्षण मिळेल का?
नाही. संसर्गजन्य रोग तज्ञ रेमर्स म्हणतात की लसीकरणानंतर करोना विषाणूविरूद्ध रोग प्रतिकारशक्ती निर्माण करण्यास 10 ते 14 दिवस लागू शकतात. लस घेतल्यानंतरही करोना विषाणूपासून बचाव करण्यासाठी किमान 15 दिवस आवश्यक दक्षता घेणे आवश्यक आहे.
* लस लागू झाल्यानंतर कोणती खबरदारी घ्यावी?
तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की लसीचा प्रभाव पूर्णपणे लागू होण्यास थोडा वेळ लागत असल्याने, लस घेतल्यानंतर आपण काही काळ सुरक्षित शारीरिक अंतर राखणे आवश्यक आहे, मास्क आणि अगदी हात नियमित वापरणे आवश्यक आहे. त्यामुळे सातत्याने हात धुणे सुरूच ठेवावे.
* भारतात लसीकरण मोहिमेअंतर्गत पहिल्या टप्प्यात किती जणांना लसी दिली जाईल?
सरकारने असे म्हटले आहे की पहिल्या टप्प्यात 30 कोटी लोकांना लस दिली जाईल, ज्यात आरोग्यसेवा कर्मचारी (रुग्णालय चालवणारे कर्मचारी), फ्रंटलाइन कामगार (पोलिस आणि रुग्णवाहिका चालक इ.) यांचा समावेश आहे. या व्यतिरिक्त 50 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांनाही या टप्प्यावर लसीकरण केले जाईल.
* लस घेतल्यानंतर शरीरावर काय परिणाम होतो?
डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार जेव्हा लस दिली जाते, तेव्हा त्यात दोन प्रकारची गुंतागुंत असते. काही लोकांना चक्कर येऊ शकतात, उलट्यांचा त्रास होऊ शकतो. लसीच्या पहिल्या 20 मिनिटांत असे काही दुष्परिणाम दिसतात. म्हणूनच, मार्गदर्शक सूचनांमध्ये असेही म्हटले आहे की लस लागू केल्यावर रुग्णाला २० मिनिटे बसवून त्याला काही त्रास होत आहे का ते पहावे लागेल. जर कोणतीही समस्या नसेल तर त्याला घरी पाठवले जाऊ शकते.