[[{“value”:”
Sleep Disorders: जगण्याच्या धकाधकीत आज झोप ही अनेकांसाठी चैनीची गोष्ट बनली आहे. मात्र आरोग्यतज्ज्ञ सांगतात की शरीर आणि मन दोन्ही निरोगी ठेवण्यासाठी पुरेशी झोप घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) मते, झोपेचा अभाव शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी करतो, मानसिक संतुलन बिघडवतो आणि दीर्घकालीन आजारांचे (क्रॉनिक डिसीजेस) धोके वाढवतो.
झोप न येण्यामागची कारणे
पूर्वी झोपेच्या समस्या प्रामुख्याने वयस्कर किंवा कामाच्या ताणाखाली असणाऱ्या लोकांमध्ये दिसत असत, परंतु आता ही समस्या लहान मुले आणि तरुणांपर्यंत पोहोचली आहे.
मोबाइल फोन, लॅपटॉप, सोशल मीडियाचा अति वापर, रात्री उशिरापर्यंत जागरण, ताण-तणाव आणि अनियमित जीवनशैली ही झोप न लागण्याची प्रमुख कारणे मानली जातात.
संशोधनानुसार, भारतात प्रत्येक तिसरा व्यक्ती झोपेच्या काही ना काही विकाराने त्रस्त आहे.
झोपेच्या कमतरतेचे आरोग्यावर होणारे दुष्परिणाम
झोपेची कमतरता सर्वप्रथम मानसिक आरोग्यावर परिणाम करते. पुरेशी झोप न घेतल्यास मेंदूला विश्रांती मिळत नाही आणि त्यामुळे ताण, चिंता, उदासी (डिप्रेशन) वाढू शकते.
हृदयविकार आणि उच्च रक्तदाबाचा धोका देखील वाढतो. झोप न झाल्यास शरीरात स्ट्रेस हार्मोन्स वाढतात, ज्यामुळे हृदयावर ताण येतो.
दीर्घकाळ झोपेचा अभाव राहिल्यास मधुमेह, स्थूलता आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होणे यांसारख्या आजारांची शक्यता वाढते.
स्क्रीनचा अति वापर आहे धोकादायक
तज्ज्ञांच्या मते, मोबाईल, संगणक आणि टीव्ही यांसारख्या उपकरणांमधून निघणाऱ्या ब्लू लाईटमुळे मेलाटोनिन हार्मोनचे उत्पादन कमी होते, ज्यामुळे झोप येण्यास अडथळा निर्माण होतो.
मेलाटोनिन हे झोप नियंत्रित करणारे नैसर्गिक हार्मोन आहे.
झोप सुधारण्यासाठी काही सोपे उपाय
1. ठराविक वेळेवर झोपणे आणि उठणे:
दररोज एकाच वेळी झोपण्याची व उठण्याची सवय लावा. त्यामुळे शरीराची जैविक घड्याळे (biological clock) नियमित राहतात.
2. खोली झोपेसाठी अनुकूल ठेवा:
खोली शांत, अंधारी आणि थंड असावी. असा माहोल गाढ झोपेसाठी उपयुक्त ठरतो.
3. शारीरिक हालचाल वाढवा:
नियमित व्यायामाने शरीर थकते आणि झोप सहज लागते. मात्र झोपण्यापूर्वी व्यायाम करू नका, तो उलट झोपेचा अडथळा ठरू शकतो.
4. ध्यान आणि रिलॅक्सेशन तंत्र:
झोपण्यापूर्वी ध्यान, श्वसनाचे व्यायाम किंवा हलकी स्ट्रेचिंग यामुळे मन शांत होते आणि झोप सुधारते.
5. स्क्रीनपासून अंतर ठेवा:
झोपण्याच्या किमान १-२ तास आधी मोबाईल, टीव्ही किंवा संगणक वापरणे टाळा.
डॉक्टरांचा सल्ला घ्या
जर झोप न लागणे हे डिप्रेशन, चिंतेचा त्रास (Anxiety) किंवा इतर मानसिक कारणांमुळे असेल, तर मनोचिकित्सक किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
ही माहिती विविध वैद्यकीय अहवालांवर आणि तज्ज्ञांच्या सल्ल्यावर आधारित आहे. झोपेची समस्या दीर्घकाळ टिकत असल्यास स्वतः उपचार न करता डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
The post Sleep Disorders: झोपेचा अभाव म्हणजे आजारांना आमंत्रण; या सवयींमध्ये बदल करणे गरजेचे! appeared first on Dainik Prabhat.
“}]]