सर्व्हायकल कॅन्सर मंथ :
पुण्यात महिलांमध्ये एचपीव्हीचे प्रमाण सात टक्‍के जवळपास 80 टक्‍के महिलांना एचपीव्हीचा संसर्ग जेनेपॅथने नुकतेच गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग प्रोग्रॅमच्या पहिल्या टप्प्याचा अभ्यास सादर केला. या प्रोग्रॅमदरम्यान पुणे जिल्ह्यातील दहा हजार महिलांची तपासणी करण्यात आली. स्वयंसेवी संस्था प्रयास हेल्थ ग्रुपच्या सहयोगाने 3,175 महिलांची एचपीव्ही डीएनए चाचण्यांसह मोफत तपासणी करण्यात आली. यात गर्भाशयाच्या ग्रीवेच्या कर्करोगासाठी तपासणी करण्यात आली. त्यावरुन असे दिसून येते की, महिलांमध्ये एचपीव्हीचे प्रमाण 7 टक्‍के आहे. 30 ते 50 वर्षे वयोगटादरम्यानच्या महिलांना गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग होण्याचा उच्च धोका असला तरी तपासणी करण्यात आलेल्या महिला 25 ते 70 वर्षे वयोगटातील होत्या.
सर्वेक्षणामधील प्रमुख निष्कर्ष :
ह्युमन पॅपिलोमा व्हायरस (एचपीव्ही) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या व्हायरसमुळे होणाऱ्या दीर्घकालीन संसर्गामुळे गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग झाल्याचे दिसून आले. जवळपास 80 टक्‍के महिलांना त्यांच्या जीवनकाळामध्ये एचपीव्हीचा संसर्ग झाला आहे. यापैकी बहुतेक संसर्ग 1 ते 2 वर्षांच्या कालांतराने दिसून येतात. काही केसेसमध्ये संसर्ग दशकाहून अधिक काळापर्यंत राहिल्यास प्रीकॅन्सर किंवा गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग होऊ शकतो.
तपासणीदरम्यान रिपोर्ट पॉझिटिव्ह आला म्हणजे महिलेला गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग आहे असे नाही. याचा अर्थ असा की तिला गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग होण्याचा उच्च धोका आहे किंवा तिच्या गर्भाशयाच्या मुखावर कर्करोगापूर्वीची गाठ आली आहे. हेल्थकेअर व्यावसायिक या स्थितीचे सुलभपणे नियंत्रण करू शकतात.
रिपोर्ट पॉझिटिव्ह असलेल्या महिलांनी प्रतिबंधासाठी निश्‍चित उपचार घेणे (हॉस्पिटलमधील सतत भेट देणे कमी करण्यासाठी) किंवा परवडणाऱ्या ट्रायएज चाचण्या करणे आवश्‍यक आहे. ट्रायएज चाचण्यांमध्ये सिटोलॉजी (पॅप स्मीअर), व्हिज्युअल इन्स्पेक्‍शन ऑफ सर्विक्‍स (व्हीआयए), उच्च धोका असलेल्या एचपीव्ही जेनोटाइपिंग किंवा कोल्पोसोपीची खात्री अशा विविध पर्यायांचा समावेश आहे. ट्रायएज चाचण्यांचे परिणाम पुढील उपचारासाठी उत्तम मार्गदर्शन करतात. ज्यामध्ये निश्‍चित उपचार किंवा सहा महिने ते एक वर्षांनंतर फॉलो अपचा समावेश असू शकतो.
आजच्या काळात महिलांना गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग तपासणीसाठी प्रोत्साहित करण्याकरिता समाजामध्ये जागरूकता निर्माण करण्याची प्रबळ गरज आहे. समाजातील आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असलेल्या सदस्यांपेक्षा प्रत्येक महिलेला अचूक रोगनिदानविषयक दृष्टीकोन उपलब्ध करून देणे गरजेचे आहे. ग्रामीण व शहरी भारतीय भागांमधील रूग्णांना किफायतशीर नैदानिक एचपीव्ही तपासणी सुविधा उपलब्ध करून देण्यासह पॉझिटिव्ह केसेससाठी फॉलो-अप योजना सांगत आपण मृत्यूचे प्रमाण लक्षणीयरित्या कमी करू शकतो आणि रूग्णाच्या कुटुंबाला उपचारासाठी होणाऱ्या आर्थिक खर्चामध्ये बचत करण्यामध्ये मदत करू शकतो.
तसेच तपासणीदरम्यान पॉझिटिव्ह रिपोर्ट आलेल्या महिलांकडे प्रयास हेल्थ ग्रुपच्या टीमने जागतिक आरोग्य संघटनेच्या तत्त्वांनुसार लक्ष दिले जात आहे. तपासणी करण्यात आलेल्या महिला समाजाच्या विविध स्तरातील असून त्या त्यांच्या कुटुंबामध्ये योगदान देत असल्यामुळे या महिलांच्या जीवनावरील अनुकूल परिणामामुळे आर्थिक लाभासह, अप्रत्यक्षरित्या भावनिक व सामाजिक लाभ देखील झाला आहे.
तसेच एचपीव्हीमुळे पुरूष व महिलांना गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग, गुदद्वारासंबंधीचा, योनी, वल्व्हर आणि काही ऑरोफ्रिंजियल कर्करोग होत आहेत. भारतात दर 8 मिनिटाला गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोगामुळे एका महिलेचा मृत्यू होत आहे. जवळपास सर्व गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोगासाठी एचपीव्ही कारणीभूत आहे. एचपीव्ही लैंगिक संबंधामधून पुरूष किंवा महिलेमध्ये हस्तांतरित होऊ शकतो. तसेच कमी रोगप्रतिकार शक्‍ती, उच्च समानता, तंबाखूचे अतिसेवन, असंतुलित आहार, मांसाचे सेवन व मद्यपान, लैंगिक संबंधातून होणारे संसर्ग, ताण, लठ्ठपणा आणि शारीरिक निष्क्रियता यामुळे या आजाराचा धोका वाढतो.
गर्भायाशच्या ग्रीवेचा कर्करोगाचे सुरूवातीच्या टप्प्यामध्ये निदान झाल्यास त्यावर उपचार करता येतो. सार्वजनिक जागरूकतेचा अभाव आणि नियतकालिक आरोग्य तपासणी व वेळेवर निदानाप्रती उदासीन वृत्ती यामुळे अनेक रुग्णांसंदर्भात हा कर्करोग शेवटच्या टप्प्यापर्यंत पोहोचल्याचे दिसून आले आहे. म्हणूनच सर्व संबंधित भागधारकांनी जागरूकता मोहिमा राबवणे आणि नियमितपणे तपासणी करण्याला प्रोत्साहन देणे महत्त्वाचे आहे. लवकर निदानामुळे या आजाराचे प्रमाण कमी होण्यामध्ये मदत होऊ शकते. गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोगाबाबत सविस्तर माहिती, त्याची तपासणी, उपचार विकल्प, नवीन प्रगत उपचार हे देखील संबंधित अधिकाऱ्यांना या आजारावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी किंवा निर्मूलन करण्यासाठी प्रभावी धोरणांचे नियोजन करण्यासाठी अत्यंत आवश्‍यक आहेत.
– डॉ. निखिल फडके