आज जागतिक हृदय दिवस आहे. जागतिक स्तरावर झपाट्याने वाढणाऱ्या आरोग्य समस्यांवर नजर टाकली तर असे आढळून येते की, मधुमेह आणि हृदयविकारांचे प्रमाण त्यात सर्वाधिक आहे. आकडेवारीनुसार, जगभरात 537 दशलक्ष लोक मधुमेहाने ग्रस्त आहेत आणि 52 दशलक्षाहून अधिक लोक अनेक प्रकारच्या हृदयविकारांनी ग्रस्त आहेत. आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की गेल्या काही वर्षांत जीवनशैलीतील व्यत्ययाशी संबंधित प्रकरणांमध्ये झपाट्याने वाढ होत असल्याने ही आकडेवारी आणखी वाढण्याची अपेक्षा आहे. त्यांच्या जोखमीचे घटक समजून घेऊन, सर्व लोकांनी या गंभीर आजारांविरुद्ध प्रतिबंधात्मक उपाय करणे सुरू ठेवावे, कारण या दोन्ही गंभीर परिस्थिती जीवघेण्या ठरू शकतात.
दरम्यान, अलीकडील अभ्यासात संशोधकांनी या गंभीर आरोग्य समस्यांपासून बचाव करण्याच्या सर्वात प्रभावी मार्गांपैकी एकाबद्दल मोठा दावा केला आहे. संशोधकांचे म्हणणे आहे की जर आपण सर्वांनी रात्रीची योग्य झोप घेतली, म्हणजेच रात्री 6-8 तासांची अखंड झोप घेतली तर ही सवय हृदयविकार-स्ट्रोकचा धोका अनेक पटींनी कमी करू शकते. चला तर, हा अभ्यास सविस्तरपणे समजून घेऊ.
* हृदयविकार आणि स्ट्रोकचा वाढता धोका
फ्रांसस्थित नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ अँड मेडिकल रिसर्च (INSERM) च्या संशोधकांना एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की जे लोक दररोज चांगली झोप घेतात, त्यांना हृदयरोग आणि मधुमेहाचा धोका कमी असतो. अभ्यासानुसार, 10 पैकी नऊ अमेरिकन लोकांना रात्री चांगली झोप लागत नाही, ज्यामुळे हृदयविकार-स्ट्रोक असलेल्या लोकांमध्ये मधुमेहाची समस्या देखील वेगाने वाढत आहे. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की, जर प्रत्येकाने चांगली झोप घेण्याकडे लक्ष दिले तर यापैकी दहापैकी सात जणांना हृदयविकारांपासून वाचवता येईल.
* झोपेच्या गुणवत्तेकडे लक्ष देणे आवश्यक
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधीच्या आजारांचा धोका जगभरात वाढत आहे, आता ते तरुणांनाही त्याचा बळी बनवत आहे. INSERM चे प्राध्यापक आणि अभ्यासाच्या प्रमुख लेखकांपैकी एक डॉ. अबुबकारी नंबिमा म्हणतात, झोपेच्या गुणवत्तेचा आरोग्यावर होणारा महत्त्वाचा परिणाम याबद्दल मुलांना त्यांच्या लहान वयातच सांगितले पाहिजे. जेणेकरून भविष्यात अशा जोखमींपासून त्यांचे संरक्षण करता येईल. रात्रीची झोप चांगली येण्यासाठी विविध प्रकारचे उपाय केले जाऊ शकतात, हे सर्व वयोगटातील लोकांसाठी आवश्यक आहे.
* संशोधनात काय आढळले?
या अभ्यासासाठी, संशोधकांच्या टीममध्ये 7,200 सहभागींचा समावेश होता. अभ्यासातील सर्व सहभागी 50 ते 75 वर्षे वयोगटातील पुरुष आणि स्त्रिया होते, ज्यांना त्यावेळी हृदयविकाराचा कोणताही त्रास नव्हता. यापैकी बहुतेक लोकांची झोप कमी दर्जाची होती. दर दोन वर्षांनी, या सर्व लोकांची कोरोनरी हृदयरोग आणि स्ट्रोकच्या जोखमीसाठी तपासणी केली जायची.
कालांतराने 274 सहभागींमध्ये अशा तक्रारी आढळून आल्या. संशोधकांना असे आढळून आले की जे लोक रात्री 4-5 तास किंवा त्याहून कमी झोप घेतात त्यांना हृदयविकार आणि स्ट्रोकचा धोका 75 टक्के जास्त असतो. तर 7-9 तासांची अखंड झोप घेतलेल्या लोकांना हे आजार होण्याचा धोका कमी असल्याचे दिसून आले.
* अभ्यासाचे निष्कर्ष
अभ्यासाच्या निष्कर्षात, डॉ. नंबिमा म्हणतात, आमचा अभ्यास हृदयाचे आरोग्य राखण्यासाठी चांगल्या झोपेच्या गरजेवर भर देतो. झोप सुधारून कोरोनरी हृदयरोग आणि स्ट्रोकचा धोका कमी केला जाऊ शकतो. अभ्यासात असे दिसून आले आहे की बहुतेक लोक ज्यांना झोपेची समस्या आहे त्यांना गंभीर आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. हृदयविकार हे जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. हृदय निरोगी ठेवण्यासाठी चांगल्या झोपेच्या महत्त्वाबाबत अधिक जागरुकतेची गरज आहे. सर्व लोकांना झोप सुधारणे आवश्यक आहे, यामुळे हृदयविकार-मधुमेहाच्या जोखमीपासून तुमचे संरक्षण होऊ शकते.