आपण ज्या प्रकारचे अन्न खातो ते आपले एकूण आरोग्य ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. आयुर्वेद सांगतो, अन्न आपल्या शरीरासाठी इंधनाचे काम करते. अशा स्थितीत अन्नाचे स्वरूप जसे असेल, त्याच आधारावर त्याचा शरीरावर परिणाम होतो. आयुर्वेदामध्ये विविध प्रकारच्या अन्नपदार्थांचा उल्लेख आहे, त्यात तामसिक, राजसिक आणि सात्विक आहाराबद्दल सांगितले आहे. यामध्ये ‘सात्विक आहार’ हा आरोग्यासाठी सर्वात फायदेशीर मानला जातो. सात्विक आहाराचे नाव सत्व या संस्कृत शब्दावरून आले आहे ज्याचा अर्थ शुद्ध असा होतो, म्हणजेच आहाराच्या शुद्धतेनुसार हा आहार अतिशय फायदेशीर मानला जातो.
वजन कमी करण्यापासून ते शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी सात्विक आहार घेण्याची सवय विशेष फायदेशीर मानली जाते. सात्विक पदार्थ हलके आणि पौष्टिक असतात जे सहज पचतात. दुग्धजन्य पदार्थांपासून ते फळे, भाज्या, धान्ये, मसाले आणि सुकामेव्यापर्यंत सात्विक आहाराचा भाग मानले जातात. वजन कमी करण्यासाठी सात्विक आहार घेणे किती फायदेशीर ठरू शकते ते जाणून घेऊया.
० सात्विक आहाराचे फायदे
सात्विक आहार घेण्याचे अनेक फायदे आहेत. वजन कमी करण्यासाठी, पचनक्रिया चांगली ठेवण्यासाठी तसेच मेंदूला निरोगी आणि तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी याचे नियमित सेवन करणे विशेषतः फायदेशीर ठरू शकते. शरीरातील टाकाऊ पदार्थ काढून टाकण्यासाठी, आवश्यक पोषक तत्वांचा पुरवठा करण्यासाठी आणि शरीर तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी हे विशेषतः उपयुक्त आहे. यामुळेच आरोग्य तज्ञ सर्व लोकांसाठी आरोग्यदायी आणि पौष्टिक पदार्थांच्या सेवनावर भर देतात.
० वजन कमी करण्यासाठी सात्विक आहार?
सात्विक आहारात समाविष्ट असलेले पदार्थ नैसर्गिकरीत्या वजन कमी करण्यास मदत करतात, असे आयुर्वेद तज्ज्ञ सांगतात. सात्विक अन्न तयार करण्यासाठी तेल आणि चरबीयुक्त पदार्थांचा मर्यादित वापर करण्यावर भर दिला जातो. कच्ची/हलकी उकडलेली फळे आणि भाज्या खाण्याची शिफारस केली जाते. पचन सुरळीत ठेवण्यासोबतच ते शरीरात अतिरिक्त चरबी जमा होण्यास प्रतिबंध करतात, ज्यामुळे वजन नियंत्रणात राहण्यास मदत होते.
० वजन कमी करण्यासाठी काय खावे?
सात्विक आहार हा भाज्या, फळे, बीन्स आणि सुक्यामेव्यांसह संपूर्ण पौष्टिक पदार्थांच्या वापरावर आधारित आहे. पौष्टिक-समृद्ध पदार्थांचे सेवन केल्याने आपल्या शरीराला प्रथिने, निरोगी चरबी, फायबर, जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि अँटिऑक्सिडंट्स प्रदान करून संपूर्ण आरोग्यास चालना मिळते, जे योग्य शारीरिक कार्यासाठी आवश्यक असतात. तज्ज्ञांच्या मते, आहारात फायबर आणि वनस्पतीजन्य पदार्थांचे प्रमाण वाढवल्यास वजन कमी होण्यास मदत होते.
० अभ्यास काय सांगतात?
अभ्यासात असे दिसून आले आहे की जे लोक शाकाहारी आहाराचे पालन करतात त्यांना सामान्यतः मांसाहारी किंवा तामसी आहार घेणाऱ्यांपेक्षा बॉडी मास इंडेक्स वाढण्याचा धोका कमी असतो. अनेक अभ्यासातून असेही दिसून आले आहे की लठ्ठ लोकांचे वजन कमी करण्यासाठी शाकाहारी आहार उपयुक्त ठरू शकतो. शाकाहारी अन्नामध्ये जास्त फायबर आणि कमी कॅलरी पदार्थ असतात जे वजन नियंत्रित ठेवण्यास मदत करतात.