महिलांमध्ये कमी वयातच हृदयविकाराच्या झटक्‍याने मृत्यू होण्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत आहे. मुली किंवा तरुणींमध्ये हे प्रमाण वाढत असल्याचे दिसून आले आहे. कमी वयातच महिलांमध्ये हृदयविकाराचा झटका येण्याची कारणे कोणती असू शकतात आणि त्यापासून सुरक्षित राहण्यासाठी कोणते उपाय केले पाहिजेत हे समजून घेऊया?
राजकारण आणि मनोरंजनजगताशी निगडीत असलेल्या सोनाली फोगट यांचे हृदयविकाराच्या झटक्‍याने निधन झाले, असे वृत्त आहे. 41 वर्षीय सोनाली या बिग बॉस 14 च्या शोमध्ये देखील दिसल्या होत्या. काही महिन्यांपूर्वी कमी वयाचे बिग बॉसचे स्पर्धक असलेले सिद्धार्थ शुक्‍ला, प्रसिद्ध गायक केके आणि कन्नड चित्रपट स्टार पुनीत कुमार यांचेही हृदयविकाराच्या झटक्‍याने निधन झाले आहे. सोनाली फोगट यांच्या निधनानंतर बॉलीवूड आणि राजकीय विश्‍वात शोककळा पसरली. यामुळे पुन्हा एकदा प्रश्‍न उपस्थित होऊ लागले आहेत की, तरुण वयातच लोक हृदयविकाराच्या गंभीर आजाराचे बळी का ठरत आहेत?
सोनाली फोगट यांचा हृदयविकाराच्या झटक्‍याने मृत्यू झाल्याने महिलांमध्ये हृदयविकाराच्या जोखमींबाबतही लोकांना विचार करायला लावला आहे. अभ्यास दर्शविते की, धमनीमध्ये गंभीर अडथळा नसतानाही पुरुषांपेक्षा स्त्रियांना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्‍यता जास्त असते. याशिवाय तणाव, उच्च रक्‍तदाब, कोलेस्टेरॉल यांसारख्या इतर अनेक परिस्थितीही हृदयविकाराच्या वाढत्या रुग्णांना कारणीभूत ठरू शकतात, असे आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. सोनाली यांनाही बिग बॉस शोमध्ये रक्‍तदाब वाढण्याची समस्या होती.
तरुण स्त्रियांमध्ये हृदयविकाराचा धोका
जॉन हॉपकिन्स मेडिसीनच्या अहवालात संशोधकांनी सांगितले की, गेल्या काही वर्षांतील डेटामध्ये आश्‍चर्यकारक बदल होत आहेत. यामध्ये 35 ते 54 वयोगटातील लोकांमध्ये हृदयविकाराचा झटका येण्याचे प्रमाण वृद्ध लोकांच्या तुलनेत अधिक वेगाने वाढत आहे. जॉन्स हॉपकिन्स कम्युनिटी फिजिशियन-हार्ट केअरमधील हृदयरोगतज्ज्ञ डॉ. व्हर्जिनिया कोलिव्हर म्हणतात की, या निरीक्षणात्मक अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, तरुण स्त्रियांना हृदयविकाराचा झटका येण्याचा धोका जास्त असतो. यासाठी अभ्यासातील शास्त्रज्ञांनी काही जोखीम सांगितल्या.
महिलांमध्ये हृदयविकाराची लक्षणे
जरी पुरुष आणि स्त्रिया दोघांमध्ये छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता हे हृदयविकाराच्या झटक्‍याचे प्रमुख लक्षण मानले गेले असले, तरी त्याची काही लक्षणे पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये भिन्न असू शकतात, ज्याकडे लक्ष देणे आवश्‍यक आहे.
शरीराच्या वरच्या भागात वेदना किंवा अस्वस्थता (मागे, मान, जबडा, हात किंवा पोट)
श्‍वास घेण्यास त्रास होणे किंवा चक्‍कर येणे
जास्त घाम येणे
थकवा, मळमळ आणि उलट्या
महिलांमध्ये हृदयविकाराची कारणे
जॉन हॉपकिन्सच्या अहवालात असे म्हटले आहे की, ज्या स्त्रिया अधिक गर्भनिरोधक गोळ्या घेतात त्यांना हृदय किंवा पायांमध्ये रक्‍ताच्या गुठळ्या होण्याचा धोका जास्त असतो, ज्यामुळे उच्च रक्‍तदाब आणि हृदयविकाराचा धोका देखील वाढतो. त्यामुळे उच्च रक्‍तदाब किंवा रक्‍त गोठण्याची समस्या असल्यास अशा गोळ्या टाळणे आवश्‍यक आहे.
याशिवाय उच्च कोलेस्टेरॉल, धूम्रपान आणि बैठी जीवनशैली यामुळेही महिलांमध्ये हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो. मधुमेह, लठ्ठपणा, हृदयविकाराचा कौटुंबिक इतिहास आणि आहारातील विकारांमुळेही हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो.
हृदयरोगासाठी काही जोखीम घटक आपल्या नियंत्रणाबाहेर आहेत, जरी हृदयाचे आरोग्य सुधारण्यासाठी अनेक गोष्टी केल्या जाऊ शकतात. निरोगी जीवनशैलीत बदल करून हृदयविकाराचा झटका आणि पक्षाघाताचा धोका 80 टक्‍क्‍यांपर्यंत कमी करता येऊ शकतो, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. तज्ज्ञ सर्व लोकांना नियमित व्यायामासह धूम्रपान आणि अल्कोहोलपासून दूर राहण्याचा सल्ला देतात आणि तणावाच्या स्थितीवर नियंत्रण ठेवायला सांगतात.