गर्भधारणा जितकी सामान्य आणि सोपी आहे, तितकेच बाळंतपणही आहे. झपाट्याने बदलणारी जीवनशैली आणि सवयींचा परिणाम प्रसूतीच्या नैसर्गिक आणि उत्स्फूर्त प्रक्रियेवरही झाला आहे. यामुळेच आजकाल बहुतांश स्त्रिया सिझेरियन किंवा सी सेक्शन किंवा ऑपरेशनद्वारे बाळंत होतात.
एक पिढीपूर्वी, सिझेरियन म्हणजे स्त्रियांसाठी वाईट गोष्ट होती आणि सामान्य किंवा योनीमार्गे प्रसूती हाच बाळंतपणाचा एकमेव मार्ग म्हणून स्वीकारला जात असे. पण आता तसे राहिले नाही. वेळ, परिस्थिती आणि इतर अनेक कारणांमुळे डॉक्टर सिझेरियनचा निर्णय घेतात. त्याच वेळी, अनेक वेळा स्वतः गर्भवती देखील वेदनेतून लवकर बाहेर पडण्यासाठी सिझेरियन हा एक सोपा पर्याय मानतात.
पैशाच्या लोभापायी सामान्य प्रसूतीचेही सिझेरियनमध्ये रूपांतर करणाऱ्या डॉक्टरांची संख्या जास्त आहे. इंटरनॅशनल सीझेरियन अवेअरनेस नेटवर्क (ICAN) दरवर्षी एप्रिल “आंतरराष्ट्रीय सिझेरियन जागरूकता महिना” म्हणून साजरा करते. सिझेरियन प्रसूतीबाबत लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण व्हावी आणि अनावश्यक सिझेरियन प्रसूती टाळता यावी यासाठी हा प्रयत्न आहे.
चला जाणून घेऊया, सिझेरियन प्रसूती खरोखरच वाईट आहे का? यामुळे आईच्या शरीरावर खूप दुष्परिणाम होतात का? नेमकं सत्य काय आहे?
सिझेरियन तंत्र फायदेशीर का आहे?
जेव्हा सामान्य प्रसूतीमध्ये अडचण येते तेव्हा सिझेरियन, सी सेक्शन किंवा ऑपरेशनद्वारे बाळंतपण होण्याची शक्यता असते आणि तोच सिझेरियनचा खरा उद्देश असतो. त्यामुळे पूर्ण 9 महिन्यांच्या तपासणीनंतर डॉक्टरांनी काही कारणास्तव सिझेरियनचा पर्याय दिला तर समजून घ्या. हा खेळ नाही. हे उघड आहे की नॉर्मल डिलिव्हरी आणि सिझेरियन डिलिव्हरी यात फरक आहे. नॉर्मल डिलिव्हरीचे बरेच फायदे आहेत. परंतु गर्भातील बाळाची स्थिती असामान्य असेल, आईचे शरीर सामान्य प्रसूती हाताळू शकत नसेल किंवा प्रसूतीदरम्यान अचानक काही गुंतागुंत निर्माण झाली तर सिझेरियन हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. ती आई आणि बाळ दोघांचेही प्राण वाचवण्याची भूमिका बजावू शकते.
सिझेरियन हा खेळ नाही !
आजकाल, अशी अनेक प्रकरणे ऐकायला मिळतात की पालकांना विशिष्ट तारखेला किंवा वेळेला मुलाला जगात आणावे लागते, म्हणून सर्वकाही सामान्य असूनही, त्यांनी अनावश्यकपणे सिझेरियनचा पर्याय स्वीकारलेला असतो. अशा परिस्थितीत तुम्ही डॉक्टरांना दोष देऊ शकत नाही. कदाचित डॉक्टर तुम्हाला समजावून सांगतील, तरीही तुम्ही तुमच्या हट्टावर ठाम राहिलात, मग त्यात डॉक्टरांचा दोष नाही. म्हणूनच, नेहमी लक्षात ठेवा की आपत्कालीन किंवा विशेष परिस्थितीत सिझेरियन आवश्यक आहे, त्याचा अनावश्यक वापर करू नका.
घाबरू नका, डॉक्टरांवर विश्वास ठेवा
आजकाल अत्यंत प्रगत तंत्रज्ञानाने सिझेरियन ऑपरेशन केले जातात. त्यामुळे याविषयी मनात कोणतीही भीती बाळगू नका. तुम्हाला फक्त तुमच्या डॉक्टरांवर विश्वास ठेवण्याची गरज आहे. एकदा तुमची प्रसूती नॉर्मल झाली की दुसऱ्या प्रसूतीच्या वेळीही तीच परिस्थिती असेल हेही आवश्यक नाही. पहिले मूल सिझेरियनने होऊ शकते आणि दुसरे सामान्य प्रसूतीने किंवा त्याउलट.
सिझेरियन प्रसूतीने, सामान्य प्रसूतीपेक्षा शरीराला पूर्वपदावर येण्यासाठी थोडा जास्त वेळ लागू शकतो. या काळात, तुमचे डॉक्टर तुम्हाला वेदना कमी करणारी औषधे किंवा इतर औषधे देऊ शकतात. ही औषधे पूर्णपणे सुरक्षित आहेत आणि बाळाच्या स्तनपानामध्ये व्यत्यय आणत नाहीत. तरीही तुमच्या मनात शंका असेल तर एकदा डॉक्टरांना नक्की विचारा.
सिझेरियन करताना वापरल्या जाणार्या टाक्यांबद्दल काळजी घ्या आणि सर्व खबरदारीबद्दल डॉक्टरांना विचारा. उदाहरणार्थ, टाके घालण्यासाठी कोणती अतिरिक्त काळजी घ्यावी लागेल? आंघोळ कशी झाली? मुलाला धरून ठेवताना पोझ कशी ठेवावी, इ. जर तुम्हाला अतिरिक्त रक्तस्त्राव, वेदना किंवा अस्वस्थता दिसली तर लगेच डॉक्टरांना भेटा.