‘गैरसहभागी पालकत्व’ म्हणजे काय? मुले पडू शकतात नैराश्याला बळी !

April 14th, 2:36pmApril 14th, 2:36pm

प्रभात वृत्तसेवा

आरोग्य जागर

पालकांनी दिलेल्या चांगल्या काळजीनेच मूल भविष्यात समाजात चांगले स्थान मिळवू शकते. यासाठी पालक वेगवेगळ्या पद्धतींचा अवलंब करतात. परंतु अनेकदा पालक एकापेक्षा जास्त मुलांचे संगोपन करताना काही चुका करतात, ज्यामुळे मुलाच्या व्यक्तिमत्त्वावर आणि मानसिक आरोग्यावर विपरीत परिणाम होतो. त्याच वेळी, मुलाचे संगोपन करताना त्याच्याकडे पूर्ण लक्ष न देणे किंवा दूर राहणे याला गैर सहभागी किंवा सहभाग नसलेले पालकत्व (Uninvolved Parenting) असे म्हणतात. पण अशा प्रकारच्या पालकत्वाच्या शैलीचा मुलांवर वाईट परिणाम होतो. अशा परिस्थितीत, प्रत्येक पालकाने मुलाच्या संगोपनात गैर-सहभागी पालकत्वाची शैली स्वीकारणे टाळले पाहिजे. याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया…

* गैर-सहभागी पालकत्व म्हणजे काय?
ही एक पालकत्वाची शैली आहे ज्यामध्ये पालक मुलाचे संगोपन करताना वेगळ्या पद्धतीने वागतात. मुलांकडे कमी लक्ष देऊन ते त्यांच्यापासून दूर राहतात. अशा पालकांना मुलाबद्दल फारच कमी माहिती असते आणि ते त्यांच्या गरजांचीही काळजी घेत नाहीत. कामात खूप व्यस्त असल्यामुळे पालक आपल्या मुलांकडे लक्ष देऊ शकत नसल्याची शक्यता आहे. परंतु जाणूनबुजून किंवा अजाणतेपणी अशा प्रकारे मुलांकडे दुर्लक्ष केल्यास त्यांच्या मानसिक आरोग्यावर वाईट परिणाम होऊ शकतो.

* गैर-सहभागी पालकत्वाची चिन्हे
. पालकांना मुलांबद्दल फारशी माहिती नसते.
. पालक मुलांसोबत जास्त वेळ घालवत नाहीत.
. मुलांसाठी जबाबदार नसतात.
. असे पालक मुलांच्या शिक्षणाकडे, इतर कामांकडे किंवा कोणत्याही गोष्टीकडे फारसे लक्ष देत नाहीत.
. ते मुलांच्या आनंदाची आणि गरजांची काळजी घेत नाहीत.

* गैर-सहभागी पालकत्वाचे तोटे
. मुलाच्या मानसिक आरोग्यावर वाईट परिणाम
पालकत्वाचा सहभाग नसल्यामुळे मुलाच्या व्यक्तिमत्वावर आणि मानसिक आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होतो. पालकांची मुलांप्रती जबाबदारी आणि ओढ नसल्यामुळे मुले चुकीच्या संगतीतही जाऊ शकतात. अशा मुलांना अभ्यासातही नीट लक्ष देता येत नाही. यामुळे मुले भविष्यात तणावाचे किंवा नैराश्याचे बळी ठरू शकतात.
. मुलांमध्ये उदासीनता जाणवणे
या प्रकारच्या पालकत्वामध्ये, पालकांना मुलाबद्दल फारशी ओढ नसते. अशा पालकांमुळे मुलांमध्येही उदासिनतेची भावना निर्माण होऊ शकते. त्यांना नेहमी एकटे वाटू शकते. त्याच वेळी, ते मोठे होतात आणि त्यांच्या पालकांसाठी जबाबदार राहू शकत नाहीत.
. इतर मुलांपेक्षा वेगळे वागणे
ज्या मुलाचे संगोपन नसलेल्या पालकत्वाच्या शैलीत केले जाते ते इतर मुलांपेक्षा थोडे वेगळे असते. अशी मुले मोठी होऊन हट्टी, संतापी होऊ शकतात.
. कौशल्य आणि सर्जनशीलतेचा अभाव
पालकांनी मुलांच्या संगोपनाकडे लक्ष दिले नाही, तर त्यामुळे त्यांची कौशल्ये आणि सर्जनशीलता कमी होऊ शकते. अशा पालकत्वाचा मुलांच्या मानसिक आरोग्यावर वाईट परिणाम होतो, त्यामुळे ते अभ्यासातही कमी रस घेऊ लागतात.
. मुले पूर्णवेळ तणावात असतात
पालकत्वात सहभाग नसल्यामुळे, मुलाच्या मनात सतत एक प्रकारची भीती किंवा फोबिया असू शकतो. अशी मुले नेहमीच घाबरलेली आणि तणावात दिसतात. तसेच ते समाजातील लोकांप्रती मुलाचा स्वभाव बदलू शकतात.
. नैराश्याचा बळी ठरू शकतात
मुलांचे संगोपन करताना गैर-पालकत्वाच्या शैलीत वाढले तर ते मानसिक आजाराला कारणीभूत ठरू शकते. यामुळे ते मोठे होऊन तणावाचे किंवा नैराश्याचे बळी ठरू शकतात.

अशाप्रकारे, पालकांनी मुलांचे संगोपन करताना गैर-सहभागी पालकत्वाची शैली स्वीकारण्याची चूक करू नये. अन्यथा मूल मोठे होऊन बेजबाबदार, हट्टी, रागीट, भित्रे, उदासीन होऊ शकते. तुम्‍ही तुमच्या कामात व्‍यस्‍त असाल, पण मुलांसाठी रोज थोडा वेळ काढून त्यांच्याशी बोला. त्यांच्या गरजा आणि आनंद समजून घेण्याचा प्रयत्न करा.